هر آن‌چه باید درباره قهوه بدانید؛ از طبع قهوه تا خواص و مضرات آن

نوشیدنی قهوه یکی از محبوب‌ ترین نوشیدنی‌ های جهان است که خواص و فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما مانند هر ماده خوراکی دیگری، مصرف آن می‌تواند معایبی نیز به همراه داشته باشد. در این مقاله سایت ارزون میدم  قصد داریم به بررسی دقیق ترکیبات، فواید و مضرات قهوه بپردازیم تا شما بتوانید با آگاهی بیشتری از این نوشیدنی لذت ببرید و از مزایای آن بهره‌مند شوید.

 رایج‌ ترین انواع رُست قهوه

قهوه نوشیدنی‌ ای است که از دانه‌های درختی همیشه‌سبز و گرمسیری به دست می‌آید. درون این میوه‌ها، دانه‌ای سبز رنگ نهفته است که همان قهوه خام یا «قهوه سبز» نام دارد. قهوه سبز به‌دلیل طعم بسیار تلخش، بیشتر در درمان‌های خاص یا رژیم‌های لاغری کاربرد دارد. اما طعم و رایحه آشنای قهوه‌ای که می‌شناسیم، زمانی پدیدار می‌شود که این دانه‌ها طی فرآیندی خاص برشته یا اصطلاحاً رُست شوند.

فرآیند رُست قهوه به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود، چرا که ذائقه‌ها متفاوت است و برخی افراد طعم قهوه ملایم‌ را ترجیح می‌دهند. از جمله رایج‌ترین انواع رُست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رست روشن (Light Roast)
• رست متوسط (Medium Roast)
• رست متوسط تا تیره (Medium-Dark Roast)
• رست تیره (Dark Roast)

پس از برشته شدن، دانه‌های قهوه باید آسیاب شوند. درجه آسیاب بسته به روش دم‌آوری متفاوت است و نقش مهمی در کیفیت نهایی قهوه دارد.

ترکیبات موثر در قهوه و تأثیرات آنها

عوامل عطری:
عطری خوشایند قهوه ناشی از ترکیبات فنلی است که باعث ایجاد بوی دلپذیر و خوشایند قهوه می‌شوند و حس خوبی به مشام می‌رسانند.

اسیدیته قهوه:
ترشی یا اسیدیته موجود در قهوه به دلیل وجود اسید کوینیک است. این ترکیب ممکن است برای افرادی که مشکل رفلاکس معده یا سوزش معده دارند، تحریک‌کننده باشد و باعث ناراحتی شود.

آنتی‌اکسیدان‌ها:
قهوه منبع غنی آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌تواند به افزایش انرژی و نشاط پس از مصرف آن کمک کند.

تئوفیلین:
این ماده که مشابه کافئین است، اثرات محرک و آرامش‌بخش بر روی عضلات دارد و می‌تواند به تسکین علائم بیماری‌هایی مانند آسم، برونشیت و آمفیزم کمک کند. با این حال، ممکن است با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها تداخل دارویی داشته باشد.

روش‌های تهیه و انواع نوشیدنی قهوه

در جهان صدها گونه مختلف قهوه وجود دارد، اما دو نوع اصلی که عمده تولید جهانی را تشکیل می‌دهند، عربیکا و روبوستا هستند. تفاوت این دو بیشتر به محل کشت، شرایط اقلیمی و ویژگی‌های طعمی آن‌ها بازمی‌گردد.

قهوه عربیکا

این گونه، محبوب‌ترین و در عین حال گران‌ترین نوع قهوه در دنیاست. اگرچه میزان کافئین آن کمتر از روبوستاست، اما طعم ملایم‌تر و عطر پیچیده‌تری دارد. کشورهای اصلی تولیدکننده عربیکا شامل اتیوپی، کلمبیا، برزیل، گواتمالا، کنیا و پرو هستند.

قهوه روبوستا

روبوستا نسبت به عربیکا قدمت کمتری دارد و به‌دلیل مقاومت بالایش در برابر آفات و شرایط سخت محیطی، تولید گسترده‌تری دارد. این قهوه کافئین بیشتری دارد و طعم آن تندتر و تلخ‌تر از عربیکاست. ویتنام، اندونزی، هند و اوگاندا از تولیدکنندگان بزرگ روبوستا محسوب می‌شوند.

مراحل تولید قهوه

فرآیند تولید قهوه شامل چندین مرحله مهم و تخصصی است که هر یک نقشی کلیدی در خلق یک فنجان قهوه عالی ایفا می‌کنند:

۱. کاشت و برداشت

دانه‌های قهوه از درختچه‌هایی گرمسیری به دست می‌آیند که معمولاً در مناطق استوایی رشد می‌کنند. این درختان در هر دوره رشد، میوه‌هایی به نام چری تولید می‌کنند که درون آن‌ها، دانه قهوه نهفته است. برداشت این میوه‌ها معمولاً به‌صورت دستی انجام می‌شود تا فقط میوه‌های رسیده چیده شوند.

۲. فرآوری پس از برداشت

پس از جمع‌آوری، دانه‌ها باید از پوسته میوه جدا شوند. این کار به دو روش اصلی انجام می‌شود:

• روش شستشو (Wet Process): دانه‌ها با آب شسته و خمیره‌ی میوه از آن‌ها جدا می‌شود.
• روش خشک (Dry Process): دانه‌ها به‌همراه میوه در معرض نور خورشید یا دستگاه‌های خشک‌کن قرار می‌گیرند تا رطوبتشان تبخیر شود.

۳. برشته‌کاری (Roasting)

دانه‌های خشک‌شده وارد مرحله برشته‌کاری می‌شوند؛ جایی که تحت حرارت کنترل‌شده، طعم، رنگ و عطر نهایی قهوه شکل می‌گیرد. نوع و شدت رُست تأثیر مستقیمی بر ویژگی‌ های قهوه دارد.

۴. آسیاب

پس از برشته شدن، دانه‌ها بر اساس روش دم‌آوری مورد نظر، آسیاب می‌شوند. اندازه آسیاب از درجه بسیار ریز برای قهوه ترک تا درجه درشت برای فرنچ‌پرس متغیر است.

۵. دم‌آوری

در آخرین مرحله، پودر قهوه با آب داغ ترکیب می‌شود. روش‌های گوناگونی برای دم‌آوری وجود دارد که هرکدام بر اساس ابزار و سلیقه‌ مصرف‌کننده، طعمی متفاوت ارائه می‌دهند.

معرفی انواع نوشیدنی های محبوب قهوه

قهوه تنها یک نوشیدنی نیست، بلکه جهانی از طعم‌ها و روش‌های ترکیب است. در ادامه با برخی از پرطرفدارترین انواع آن آشنا می‌شویم:

• اسپرسو: قهوه‌ای غلیظ و قوی که تحت فشار بالا تهیه می‌شود. پایه بسیاری از نوشیدنی‌های دیگر است.
• آمریکانو: ترکیبی از اسپرسو و آب داغ که طعمی نزدیک به قهوه‌های فیلترشده دارد.
• کاپوچینو: ترکیبی متعادل از اسپرسو، شیر بخارپز و فوم شیر. لایه فومی آن، ویژگی خاص این نوشیدنی است.
• لاته: نوشیدنی‌ای شیرین‌تر و ملایم‌تر که با شیر بیشتری نسبت به کاپوچینو تهیه می‌شود.
• موکا: ترکیبی از اسپرسو، شیر و شکلات. انتخابی ایده‌آل برای دوست‌داران نوشیدنی‌های شیرین و شکلاتی.

فواید نوشیدنی قهوه برای سلامتی انسان

نوشیدن قهوه به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان، علاوه بر طعم دلچسب، خواص متعددی برای سلامت دارد. مطالعات علمی نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه می‌تواند در پیشگیری و کنترل بیماری‌های مهمی مانند دیابت نوع دوم، بیماری پارکینسون، بیماری‌های کبدی، سرطان کبد و بهبود سلامت قلب و عروق نقش مؤثری داشته باشد.

استفاده از دانه‌های قهوه در محصولات بهداشتی

قهوه علاوه بر اینکه یک نوشیدنی محبوب است، به دلیل خواص آنتی‌ اکسیدانی و ضدالتهابی قوی‌ اش، به طور گسترده‌ای در محصولات مراقبت پوستی نیز کاربرد دارد.  ماسک لاتکسی قهوه هرموس یکی از آن محصولاتی است که با دارا بودن قهوه در ترکیبات خود باعث جوان سازی پوست، آبرسانی و کاهش تیرگی و پف زیر چشم می شود.

یکی دیگر محصولاتی که در ترکیبات آن از قهوه استفاده شده است، ماسک پیلاف قهوه پرو بیوتی اسکین است که دارای چندین خاصیت از جمله لایه برداری، روشن کنندگی و نرم کنندگی پوست است.

استفاده از عصاره و دانه‌های قهوه در ترکیبات این محصولات به بهبود سلامت و زیبایی پوست کمک می‌کند و اثرات مثبتی روی شفافیت، جوان‌سازی و رفع خستگی پوست دارد.

نقش قهوه در پیشگیری از دیابت نوع دوم

تحقیقات دانشگاه UCLA نشان داده است که مصرف قهوه می‌تواند با افزایش میزان هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون و استروژن از ابتلاء به دیابت نوع دوم جلوگیری کند. این هورمون‌ها توسط پروتئینی به نام SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) کنترل می‌شوند که عملکرد آن‌ها در کنترل دیابت بسیار مهم است.
مطالعات بزرگ هاروارد نیز نشان داده‌اند افرادی که روزانه بیش از یک فنجان قهوه مصرف می‌کنند، در طول چهار سال بعد احتمال ابتلای آن‌ها به دیابت نوع دوم تا 11 درصد کاهش می‌یابد.

پیشگیری از بیماری پارکینسون با مصرف نوشیدنی قهوه

متخصصان ارتباط قابل توجهی بین مصرف قهوه و کاهش احتمال ابتلاء به بیماری پارکینسون یافته‌اند. همچنین کافئین موجود در قهوه می‌تواند به کنترل حرکات غیرارادی بیماران پارکینسون کمک کند.

کاهش خطر ابتلاء به سرطان کبد

تحقیقات محققان ایتالیایی نشان داده‌اند که مصرف قهوه احتمال ابتلاء به سرطان کبد را تا 40 درصد کاهش می‌دهد. نوشیدن روزانه سه فنجان قهوه می‌تواند این محافظت را تا 50 درصد افزایش دهد. دکتر کارلو لاوچیا از انستیتوی تحقیقات دارویی میلان، قهوه را به عنوان نوشیدنی‌ای مفید برای سلامت کبد معرفی می‌کند.

تأثیر مثبت نوشیدنی قهوه بر سلامت قلب

مطالعات مرکز پزشکی BIDMC اسرائیل و دانشکده بهداشت عمومی هاروارد، نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه (حدود دو فنجان اروپایی در روز) می‌تواند از بروز حملات قلبی پیشگیری کند. کسانی که روزانه چهار فنجان قهوه می‌نوشند، نسبت به افرادی که قهوه مصرف نمی‌کنند، تا 11 درصد کمتر در معرض خطر حمله قلبی قرار دارند.

خواص نوشیدنی قهوه برای بیداری در شب امتحان

یکی از کاربردهای مهم قهوه، افزایش هشیاری و رفع خواب‌آلودگی در شرایط خاص مثل شب امتحان است. کافئین با تاثیر بر نوروترنسمیترهایی مانند نوراپی‌نفرین و دوپامین باعث افزایش دقت، انرژی و خلق‌وخو می‌شود. این تغییرات به افراد کمک می‌کند تا تمرکز بهتری داشته باشند، احساس خستگی کمتر شود و توانایی یادگیری و کنترل رفتارها بهبود یابد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که قهوه عملکرد مغز را در زمینه‌هایی مانند حافظه، سرعت واکنش و توان شناختی افزایش می‌دهد. به همین دلیل، مصرف یک فنجان قهوه صبح‌ها یا بعد از یک روز کاری طولانی، باعث نشاط و انگیزه بیشتر برای انجام فعالیت‌های روزانه می‌شود.

خواص قهوه تلخ برای کبد

یکی از مهم‌ترین فواید قهوه تلخ، محافظت از کبد در برابر بیماری‌هایی مانند سیروز است. سیروز کبدی که در اثر عفونت‌های مزمن یا بیماری‌هایی مانند هپاتیت و کبد چرب ایجاد می‌شود، باعث آسیب جدی به کبد می‌گردد. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که روزانه حدود ۴ فنجان قهوه مصرف می‌کنند، تا ۸۰ درصد کمتر در معرض ابتلا به سیروز هستند. اگر قهوه را بدون شکر و شیر مصرف کنید، اثر محافظتی آن بر کبد بیشتر خواهد بود.

سایر خواص نوشیدنی قهوه برای بدن

کافئین موجود در قهوه نقش موثری در چربی‌سوزی دارد و به همین دلیل در مکمل‌های رژیمی و لاغری استفاده می‌شود. یک فنجان قهوه حاوی ویتامین‌های B2، B5، منگنز، پتاسیم، منیزیم و نیاسین است که با مصرف ۳ تا ۴ فنجان در روز، نیاز بدن به این مواد تامین می‌شود. قهوه ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش داده و از بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون، آلزایمر و زوال عقل محافظت می‌کند. همچنین مصرف منظم قهوه در کاهش افسردگی و بهبود حالت‌های روحی نقش بسزایی دارد.

بیشتر بخوانید: بررسی عوامل موثر در ریزش مو و راه‌ های درمان آن

عوارض مصرف نوشیدنی قهوه

مصرف قهوه مانند هر ماده‌ی دیگری نیازمند رعایت اعتدال است. نوشیدن مقدار زیاد قهوه می‌تواند عوارض مختلفی به همراه داشته باشد:

• افزایش فشار خون: قهوه ممکن است فشار خون را کمی بالا ببرد، بنابراین افرادی که دچار پرفشاری خون هستند باید در مصرف آن احتیاط کنند.
• کاهش جذب کلسیم و خطر پوکی استخوان: قهوه باعث دفع کلسیم از بدن می‌شود و مصرف بیش از حد آن ممکن است به مرور زمان منجر به کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان گردد.
• تاثیر بر سیستم عصبی: مصرف زیاد قهوه می‌تواند باعث بی‌خوابی، تحریک‌پذیری و اضطراب شود.
• مشکلات گوارشی: در برخی افراد مستعد، قهوه ممکن است باعث رفلاکس معده، بازگشت اسید و سوزش معده شود.
• تداخل با جذب آهن: قهوه مانند چای حاوی ترکیباتی است که جذب آهن را کاهش می‌دهد، بنابراین افراد مبتلا به کم‌خونی فقر آهن بهتر است قهوه را حداقل یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا مصرف کنند.
• توصیه در دوران بارداری: به دلیل تاثیر کافئین بر سیستم عصبی، کاهش مصرف یا خودداری از قهوه در دوران بارداری توصیه می‌شود. همچنین زنانی که سابقه سقط مکرر یا مشکلات باروری دارند، بهتر است مصرف قهوه را کاملاً قطع کنند.

توصیه‌ ها:

مصرف ۳ تا ۴ فنجان قهوه در روز معمولاً ایمن و مفید است. استفاده از قهوه با کیفیت، تازه و بدون شکر یا خامه، می‌تواند تأثیرات مثبت آن را افزایش و اثرات منفی را کاهش دهد. مصرف متعادل و آگاهانه قهوه، نوشیدنی‌ای خوش‌طعم و مفید برای سلامت خواهد بود.

معرفی بهترین برند قهوه فوری

قهوه گوارانا تنورا یکی از خاص‌ترین و متفاوت‌ترین برندهای قهوه فوری موجود در بازار است. ترکیب کافئین طبیعی قهوه با عصاره گیاه گوارانا، این محصول را به نوشیدنی‌ای فوق‌العاده برای افزایش انرژی، تمرکز و عملکرد ذهنی تبدیل کرده است. این قهوه نه‌تنها طعمی دلنشین و عطری ماندگار دارد، بلکه به‌دلیل وجود گوارانا، انرژی آن ماندگارتر و اثر آن تدریجی‌تر از قهوه‌های معمولی است. برای کسانی که به‌دنبال یک قهوه فوری متفاوت، پرانرژی و مؤثر هستند، تنورا انتخابی متمایز است.

سخن پایانی

در پایان، باید گفت قهوه تنها یک نوشیدنی روزمره نیست، بلکه همراهی است همیشگی برای لحظات اندیشه، تمرکز و آرامش. از آغاز روزی پرجنب‌وجوش تا استراحتی کوتاه در میانه مسیر، قهوه می‌تواند نقشی مؤثر در ارتقای کیفیت زندگی ایفا کند. با شناخت درست از خواص و مضرات آن و رعایت تعادل در مصرف، می‌توان از این نوشیدنی محبوب نه‌تنها برای لذت طعم، بلکه به‌عنوان بخشی از سبک زندگی سالم بهره‌مند شد.