ریزش موی سکه‌ای نوعی اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه فولیکول‌های مو را مورد حمله قرار می‌دهد و باعث ریزش ناگهانی موها می‌شود. مشخصه‌ی بارز این بیماری، ایجاد لکه‌های گرد یا بیضی روی پوست سر یا سایر نواحی بدن مانند ریش، ابرو و مژه است که به‌طور صاف و سالم دیده می‌شوند، گویی با ماشین اصلاح تراشیده شده‌اند. اندازه این لکه‌ها می‌تواند از چند سانتی‌متر تا قطر یک سکه کوچک متغیر باشد و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است؛ گاهی چند لکه کوچک و گاهی نواحی وسیع‌تر ایجاد می‌شود. علائم دیگر ممکن است شامل خارش، ریزش ناگهانی حجم زیادی از مو و تغییرات کوچک در ناخن‌ها (پیتینگ) باشد. این بیماری معمولاً بدون درد یا التهاب شدید ظاهر می‌شود اما می‌تواند اثر روانی قابل توجهی روی فرد داشته باشد.
علت ریزش مو
علت ریزش موی سکه‌ای به حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو برمی‌گردد، که باعث التهاب، توقف چرخه رشد مو و ریزش آن می‌شود. هرچند علت دقیق این واکنش هنوز مشخص نیست، چند عامل می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد:
-
عوامل ژنتیکی: داشتن سابقه ریزش موی سکه‌ای در بستگان درجه اول، به‌ویژه اگر قبل از ۳۰ سالگی رخ داده باشد، خطر ابتلا را بیشتر می‌کند. ژن‌های مرتبط با این بیماری می‌توانند سیستم ایمنی را به واکنش غیرطبیعی نسبت به فولیکول‌های مو مستعد کنند.
-
بیماری‌های خودایمنی دیگر: افراد مبتلا به ویتیلیگو، لوپوس، پسوریازیس، تیروئید خودایمنی، آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع ۱، به دلیل زمینه ژنتیکی مشابه، بیشتر در معرض ریزش موی سکه‌ای قرار دارند.
-
بیماری‌های آلرژیک: آسم، تب یونجه و درماتیت آتوپیک می‌توانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند.
-
سایر عوامل خطر: عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت، اختلالات هورمونی، کمبود آهن و ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین D و همچنین استرس شدید می‌توانند به شروع یا عود بیماری کمک کنند.
به طور کلی، ریزش موی سکه‌ای نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی، سیستم ایمنی و شرایط محیطی است و شناسایی این عوامل می‌تواند در پیشگیری و مدیریت بیماری مؤثر باشد.
روش درمان ریزش مو سکه ای
روش‌های درمان ریزش موی سکه‌ای به گونه ای طراحی شده‌اند که روند رشد مجدد مو را تحریک کنند، زیرا فولیکول‌ها معمولاً دچار آسیب دائمی نمی‌شوند و شانس بازگشت مو وجود دارد. در برخی افراد موها به‌طور خودبه‌خود و ظرف چند ماه رشد می‌کنند، اما در برخی دیگر ریزش‌های مکرر یا جدید مشاهده می‌شود.
هیچ روش درمانی واحدی برای همه بیماران وجود ندارد و انتخاب روش مناسب به عواملی مانند سن، میزان و محل ریزش، مدت زمان شروع بیماری و شدت آن بستگی دارد. درمان‌های رایج شامل موارد زیر هستند:
عدم درمان و تحت نظر گرفتن بیمار: اگر ریزش محدود به یکی دو لکه باشد و کمتر از یک سال از شروع آن گذشته باشد، پزشک ممکن است تنها توصیه به نظارت کند، زیرا در بسیاری از افراد، به‌خصوص کودکان، موها بدون درمان به‌طور طبیعی بازمی‌گردند. در صورت رشد ناکافی، پزشک ممکن است درمان‌هایی مانند مزوتراپی یا داروهای موضعی را پیشنهاد دهد.
کورتیکواستروئید موضعی: این داروهای ضدالتهابی به شکل کرم یا پماد برای کاهش التهاب اطراف فولیکول‌ها استفاده می‌شوند و به تحریک رشد مجدد مو کمک می‌کنند. معمولاً در کودکان و بزرگسالانی که انجام تزریق ممکن نیست، کاربرد دارند و اغلب همراه با سایر روش‌ها برای اثربخشی بهتر به کار می‌روند.
برای افزایش جذب دارو و تحریک بهتر فولیکول‌ها، می‌توان از درمارولر یا دستگاه‌های میکرونیدلینگ ملایم روی پوست سر استفاده کرد. ماساژ سطح پوست سر با درمارولر باعث تحریک جریان خون، افزایش نفوذ دارو و تقویت رشد مو می‌شود. البته این روش باید با دقت و تحت نظر پزشک یا متخصص پوست انجام شود تا از آسیب به پوست و فولیکول‌ها جلوگیری شود.
تزریق کورتیکواستروئید داخل ضایعه: یکی از مؤثرترین روش‌ها در بزرگسالان، تزریق مستقیم داروهای کورتیکواستروئیدی مانند تریامسینولون به نواحی درگیر است. این دارو با کاهش التهاب و سرکوب پاسخ ایمنی، شرایطی مساعد برای رشد دوباره موها ایجاد می‌کند. بهترین نتایج معمولاً زمانی دیده می‌شود که لکه‌های ریزش کوچک و تازه تشکیل شده باشند. تزریق معمولاً هر ۴ تا ۶ هفته یک بار انجام می‌شود و بسیاری از بیماران پس از ۴ تا ۸ هفته، شروع به رویش مجدد موها می‌کنند.
ماینوکسیدیل موضعی: محلول موضعی ماینوکسیدیل با افزایش جریان خون در فولیکول‌های مو، رشد موهای جدید را تحریک می‌کند. این درمان بیشتر در موارد خفیف توصیه می‌شود و اثربخشی آن زمانی افزایش می‌یابد که همراه با تزریق کورتیکواستروئید یا سایر روش‌های درمانی مانند مهارکننده‌های JAK استفاده شود. برخی پزشکان ماینوکسیدیل را از طریق مزوتراپی مستقیماً به پوست سر تزریق می‌کنند تا تأثیر درمان تقویت شود.
ایمونوتراپی موضعی: در این روش از مواد حساسیت‌زا مانند دی‌فنیل‌سیکلوپروپن (DPCP) برای ایجاد واکنش آلرژیک خفیف و کنترل‌شده روی پوست سر استفاده می‌شود. این واکنش، توجه سیستم ایمنی را از فولیکول‌های مو منحرف می‌کند و به آن‌ها فرصت می‌دهد تا ترمیم و رشد مجدد پیدا کنند. ایمونوتراپی معمولاً برای ریزش متوسط تا شدید کاربرد دارد، هفته‌ای یک بار انجام شده و دوز دارو به تدریج افزایش می‌یابد. این درمان اغلب با سایر روش‌ها ترکیب می‌شود تا نتیجه بهینه حاصل شود.
در کنار روش‌های پزشکی، استفاده از کوکتل‌های تخصصی رویش مو می‌تواند به تقویت فولیکول‌ها و تسریع رشد مو کمک کند.
بهترین کوکتل های ریزش مو
- کوکتل ضد ریزش مو و محرک رشد مو کلینیکر
- کوکتل تقویت و رشد مو ام دی
- کوکتل رشد مو ویونسا
- کوکتل رشد مو F-HAIR فیوژن
روش‌های خانگی برای کنترل ریزش موی سکه‌ای
اگر دچار ریزش موی سکه‌ای هستید، برخی اقدامات خانگی می‌توانند به کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند:
-
مدیریت استرس: استرس یکی از عوامل تشدیدکننده ریزش مو است. انجام فعالیت‌هایی مثل یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق یا پیاده‌روی می‌تواند به آرامش ذهن و کاهش التهاب بدن کمک کند.
-
تغذیه سالم: رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین‌های گروه B و ویتامین D به تقویت فولیکول‌های مو و کاهش التهاب کمک می‌کند.
-
محدود کردن مواد شیمیایی: استفاده از رنگ مو، دکلره یا محصولات شیمیایی قوی می‌تواند فولیکول‌های مو را تحریک و آسیب‌پذیرتر کند؛ بهتر است تا حد امکان از این موارد پرهیز شود.
-
بهبود ظاهر موها: برای پوشاندن نواحی کم‌مو می‌توانید از ژل، موس، اسپری یا پودر حجم‌دهنده استفاده کنید. همچنین استفاده از کلاه، روسری، کلاه‌گیس یا پروتزهای پوست سر می‌تواند اعتماد به نفس شما را افزایش دهد.
اگرچه روش‌های خانگی نمی‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی باشند، اما به کاهش استرس، محافظت از مو و بهبود ظاهر کمک کرده و کیفیت زندگی را در طول درمان یا در صورت عدم پاسخ به داروها ارتقا می‌دهند.
درمان ریزش موی سکه‌ای در زنان
علت و اصول درمان ریزش موی سکه‌ای در زنان مشابه مردان است، اما برخی عوامل هورمونی و فیزیولوژیکی می‌توانند شدت، طول دوره ریزش و احتمال بازگشت مو را تحت تأثیر قرار دهند.
-
تغییرات هورمونی: دوران قاعدگی، بارداری، شیردهی و یائسگی می‌توانند باعث طولانی‌تر یا کوتاه‌تر شدن دوره‌های ریزش مو شوند و بازگشت یا عود بیماری را سریع‌تر یا دیرتر کنند.
-
تأثیر روانی: ریزش مو در زنان علاوه بر جنبه پزدشکی، جنبه زیبایی و روانی نیز دارد و ممکن است اعتماد به نفس آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
روش‌های درمانی رایج در زنان شامل:
-
تزریق کورتیکواستروئید داخل ضایعه
-
استفاده موضعی از ماینوکسیدیل
-
ایمونوتراپی موضعی
-
داروهای مهارکننده JAK
-
فتوتراپی
-
پی آر پی (PRP)
-
مزوتراپی
در بسیاری از موارد، ترکیب چند روش درمانی می‌تواند اثربخشی بهتری داشته باشد. انتخاب روش مناسب باید با در نظر گرفتن وضعیت هورمونی، بارداری، شیردهی و اولویت‌های زیبایی انجام شود.
